1. Apakah tiga aspek yang memainkan peranan penting dalam proses membina kesepaduan antara etnik?

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

2. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan .............

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

3. Apakah dua jenis ruang sosial makanan?

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

4. Berikan maksud makanan yang termasuk dalam ruang bukan awam.

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

5. Keperluan ................. bersifat relatif dan tidak bersifat mutlak tetapi keperluan ini merupakan sumber penting untuk meningkatkan kualiti hidup.

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

6. Karya yang dihasilkan Chuah Thena Teng sarat dengan unsur ................... apabila beliau mengubah teknik lukisannya yang berlatarbelakangkan negara Cina, tempat beliau mendalami ilmu seni lukis.

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

7. Sam Karuna telah memperbaharui teknik lukisannya melalui medium batik dengan memperkenalkan teknik yang dipanggil ....................

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

8. Apakah dua badan yang telah menerbitkan beberapa iklan pesanan khidmat sosial yang berkaitan degan perpaduan?

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

9. Siapakah salah seorang rakyat negeri Perak yang telah menerima Ikon 1Malaysia yang telah berjaya membawa kehidupan rakyat di layar perak dan akhbar?

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan

10. Perkembangan ................... telah membolehkan maklumat dalam semua bidang diserbarkan ke seluruh dunia dengan pantas merentas sempadan geografi.

Pemangkin Perpaduan Apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 sebagai sebuah negara berdaulat dengan identiti nasional tersendiri, penubuhan ini diikuti dengan pembentukan satu bangsa Malaysia yang saling hormat-menghormati dan memahami dalam kalangan rakyatnya yang berbeza latar belakang budaya, bahasa, agama dan keturunan. Kesemua kumpulan etnik yang sedia ada diberi kebebasan mengamalkan cara hidup masing-masing termasuk perkara yang berkaitan dengan warisan budaya mereka seperti dalam aspek makanan. Kepelbagaian makanan yang merupakan warisan pelbagai etnik di Malaysia pada hari ini sebenarnya telah turut sama menyumbang kepada keunikan masyarakatnya. Aspek kepelbagaian makanan memberikan ruang kepada pembentukan kesepaduan sosial yang mencerminkan latar belakang kehidupan masyarakat Malaysia yang bersifat pelbagai. Setiap kumpulan etnik memiliki warisan jenis makanan yang beraneka warna dan rasa serta memaparkan sejarah masakan yang menarik untuk diketahui, dipelajari dan seterusnya dimiliki bersama. Keadaan ini telah menjadikan Malaysia memiliki aset yang amat bernilai dari segi kepelbagaian makanan yang bukan hanya menyumbang dalam proses mengeratkan ikatan perpaduan tetapi juga sebagai satu daripada produk yang menarik dalam industri pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa. Dalam sektor pelancongan, promosi Malaysia sebagai destinasi ‘syurga makanan’ dengan tema Malaysian Cuisines merupakan salah satu asas kepada penonjolan pelbagai jenis makanan merentas etnik yang turut membentuk identiti masyarakat Malaysia. Dalam promosi tersebut nasi lemak sebagai contoh merupakan sajian yang popular di Malaysia kerana keenakannya dan nasi ini pula mudah disediakan. Nasi lemak yang pada asalnya sebagai hidangan untuk sarapan pagi dalam kalangan etnik Melayu tetapi kini telah menjadi pilihan semua etnik di Malaysia. Bertitik tolak daripada menjadi hidangan sarapan pagi, namun kerana penerimaan meluas dalam kalangan masyarakat setempat dan antarabangsa, kini nasi lemak bukan sahaja untuk hidangan sarapan pagi tetapi boleh didapati sepanjang masa dan setiap hari. Nasi lemak yang pada satu ketika dahulu hanya dinikmati di rumah tetapi kini nasi lemak dapat diperoleh di tempat yang menjadi tumpuan ramai seperti di gerai makanan, restoran malah di tempat makan yang eksklusif. Dalam konteks kesepaduan sosial sama ada disedari ataupun tidak nasi lemak berperanan memupuk kekuatan ikatan kesepaduan tersebut. Hal ini berlaku kerana pengalaman pelbagai etnik yang makan nasi lemak telah mengetepikan stereotaip bahawa nasi lemak adalah milik etnik Melayu, sebaliknya beranggapan nasi lemak sudah menjadi milik bersama. Pengalaman harian dalam aspek makanan yang memupuk kesepaduan sosial juga berlaku menerusi pengambilan jenis makanan popular etnik lain. Makanan daripada pelbagai jenis mi, sup, dim sum dan kuih pau misalnya, adalah antara makanan kegemaran etnik Cina tetapi makanan tersebut juga digemari oleh etnik lain di Malaysia. Begitu juga dengan makanan rojak, capati, tose dan pelbagai masakan berkari yang popular dalam kalangan etnik India dan beberapa jenis makanan daripada kalangan etnik di Sabah dan Sarawak seperti umai, ambuyat atau linut dan ayam pansuh menjadi kegemaran masyarakat pelbagai etnik yang secara tidak langsung menyumbang kepada kesepaduan sosial. Makanan dan ruang Sosial dalam Konteks hubungan etnik Makanan merupakan aspek penting dalam kehidupan manusia untuk memenuhi keperluan biologi dan sosiologi. Makanan berperanan menyatupadukan pelbagai etnik dalam sesebuah masyarakat dan sebaliknya makanan juga dapat membahagikan individu kepada kumpulan sosial tertentu dalam masyarakat. Penyatupaduan dan pembahagian tersebut bergantung kepada bentuk ruang sosial sesuatu makanan mengikut fungsinya dalam masyarakat khususnya masyarakat pelbagai etnik. Cara makan dan jenis makanan yang tidak boleh dimakan oleh individu atau kelompok masyarakat membentuk ruang sosial makanan kepada dua, iaitu ruang awam dan ruang bukan awam. Pembentukan kedua-dua ruang tersebut boleh memberi kesan tidak sihat ke atas hubungan antara etnik yang berbeza latar belakang budaya dan agama. Oleh itu penyesuaian dilakukan supaya membolehkan pelbagai etnik turut serta menikmati juadah yang disajikan dalam kedua-dua ruang sosial makanan tersebut. Rajah 9.1 menjelaskan fungsi kedua-dua ruang sosial makanan yang boleh dilakukan penyesuaian tanpa menjejaskan fungsi asal. RAJAH 9.1: Ruang Sosial Makanan Model Sosial Makanan Masyarakat Pelbagai Etnik di Malaysia Ruang Awam Tidak berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaaan tetapi ada kalanya boleh berkaitan dengan acara keraian keagamaan. Contoh: Perayaan yang boleh dikongsi bersama. Ruang Bukan Awam Berkaitan dengan acara keagamaan atau kepercayaan. Contoh: Makanan larangan berkaitan dengan acara tertentu dalam meraikan keagamaan. Peranan Makanan dalam Kesepaduan Sosial Melangkaui makanan yang berhubung kait dengan larangan agama terutama melalui tahap kefahaman dan hormat antara satu sama lain. Dalam konteks ruang awam, sebagai contoh majlis perkahwinan etnik Melayu dan jamuan hari raya turut dihadiri oleh masyarakat pelbagai etnik. Beraneka juadah disediakan supaya ada pilihan kepada tetamu yang tidak boleh makan juadah yang dilarang mengikut kepercayaan agama mereka. Dalam majlis berkenaan juadah seperti rendang daging lembu ialah makanan larangan kepada etnik India dan sebagai pilihan disediakan juadah daripada ayam dan kambing. Begitu juga sebaliknya jika etnik Melayu yang menjadi tetamu dalam majlis yang diadakan oleh etnik India, sajian ayam ataupun kambing yang dihidangkan mestilah halal, iaitu yang telah disembelih mengikut cara Islam. Tindakan